Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών (The Lord of the Rings) είναι ένα επικό μυθιστόρημα φαντασίας που γράφτηκε από τον J.R.R. Tolkien. Η ιστορία ξεκίνησε ως μια συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου φαντασίας του συγγραφέα, το The Hobbit, και σύντομα εξελίχθηκε σε μια πολύ μεγαλύτερη ιστορία. Γράφτηκε σταδιακά μεταξύ του 1937 και του 1949, και ένα πολύ μεγάλο μέρος του γράφτηκε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Δημοσιεύθηκε αρχικά σε τρεις τόμους, το 1954 και το 1955. Έκτοτε έχει ανατυπωθεί πολλές φορές και μεταφράστηκε σε τουλάχιστον 38 διαφορετικές γλώσσες, ώστε να γίνει τελικά ένα από τα πιο δημοφιλή έργα στην παγκόσμια λογοτεχνία του εικοστού αιώνα.
Η ιστορία του βιβλίου αφορά τους λαούς, όπως Χόμπιτς, Ξωτικά, Ανθρώπους, Νάνους, Μάγους και Όρκς, και επικεντρώνεται στο Δαχτυλίδι της Δύναμης που δημιουργήθηκε από τον Σκοτεινό Άρχοντα Σάουρον. Ξεκινώντας ήρεμα από το ήσυχο Σάιρ, η ιστορία κυμαίνεται σε όλη τη Μέση-Γη και τελείωνει με τον Πόλεμο του Δαχτυλιδιού. Η κύρια ιστορία ακολουθείται από έξι παραρτήματα που παρέχουν πληθώρα ιστορικού και γλωσσικού υπόβαθρου, καθώς και το ευρετήριο κάθε χαρακτήρα, τόπου, τραγουδιού και σπαθιού.
Χιλιάδες χρόνια πριν τα γεγονότα του μυθιστορήματος, ο Σκοτεινός Άρχοντας Σάουρον είχε σφυρηλατήσει το Ένα Δαχτυλίδι για να εξουσιάζει τα άλλα Δαχτυλίδια της Δύναμης και να διαφθείρει όσους τα φορούσαν: τους άρχοντες των Ανθρώπων, των Ξωτικών και των Νάνων. Αργότερα, ηττήθηκε στη μάχη από μια συμμαχία των Ξωτικών και των Ανθρώπων με επικεφαλής τον Ελέντιλ και τον Γκιλ-γκάλαντ. Ο Ισίλντουρ, ένας ηγέτης των Ανθρώπων, έκοψε το Ένα Δαχτυλίδι από το δάχτυλο του Σάουρον, το κράτησε ως κειμήλιο για τη γραμμή γενεάς του, και ο Σάουρον έχασε τη φυσική του μορφή. Όταν ο Ισίλντουρ αργότερα έπεσε σε ενέδρα και δολοφονήθηκαν από Όρκς, το Δαχτυλίδι χάθηκε στον ποταμό Άντουιν.
Πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα, το Δαχτυλίδι βρέθηκε από τον Ντήγκολ. Ο φίλος του ο Σμήγκολ αμέσως έπεσε κάτω από την επιρροή του Δαχτυλιδιού και στραγγαλίστηκε τον Ντήγκολ για να το αποκτήσει. Ο Σμήγκολ αυτοεξορίστηκε και κρύφτηκε κάτω από τα Ομιχλιασμένα Βουνά, όπου το Δαχτυλίδι του παρέτεινε τη διάρκεια ζωής του και τον μεταμόρφωσε κατά τη διάρκεια των εκατοντάδων ετών σε ένα διαστρεβλωμένο, αλλοιωμένο πλάσμα που ονομάστηκε Γκόλουμ. Έχασε το Δαχτυλίδι, το «πολύτιμό» του, και, όπως εξιστορείται στο Χόμπιτ, το βρήκε ο Μπίλμπο Μπάγκινς. Εν τω μεταξύ, ο Σάουρον είχε αποκτήσει φυσική μορφή εκ νέου και πήρε πάλι το βασίλειο της Μόρντορ. Το Γκόλουμ ξεκίνησε να αναζητά το Δαχτυλίδι αλλά συνελήφθη από τον Σάουρον, ο οποίος έμαθε από αυτόν ότι είχε πάρει ο "Μπάγκινς" από το Σάιρ. Το Γκόλουμ ελευθερώθηκε και ο Σάουρον, που χρειάζονταν το Δαχτυλίδι για να ανακτήσει την πλήρη δύναμή του, απέστειλε τους ισχυρούς υπηρέτες του, τους Νάζγκουλ, για να το πάρουν.
Βιβλίο 1ο "Η Συντροφιά του Δαχτυλιδιού"
Το Χόμπιτ Μπίλμπο Μπάγκινς αφήνει το Δαχτυλίδι στον ανηψιό του, Φρόντο Μπάγκινς. Αυτός φεύγει μαζί με το φίλο του Σαμ Γκάμτζι μετά από την προτροπή του Γκάνταλφ του Μάγου για το μεγάλο ταξίδι, που θα τους οδηγήσει στο Βουνό του Χαμού όπου θα καταστρέψουν το Δαχτυλίδι. Ξέρουν ότι τους κυνηγούν οι Νάζγκουλ, οι εννιά καβαλάρηδες απεσταλμένοι του Σάουρον. Στο δρόμο θα συναντήσουν μεταμφιεσμένο σε φύλακα τον βασιλιά Άραγκορν και τον Άρχοντα του Ρίβεντελ Έλροντ. Στο Ρίβεντελ σχηματίστηκε η Συντροφιά του Δαχτυλιδιού, που είναι: Οι Άνθρωποι Άραγκορν και Μπόρομιρ, τα Χόμπιτς Φρόντο Μπάγκινς, Σαμ Γκάμτζι, Μέρρυ Μπράντιμπακ και Πίππιν Τούκ, ο Λέγκολας το Ξωτικό, ο Γκίμλι ο Νάνος και ο Γκάνταλφ ο Μάγος. Στην πορεία όμως συμβαίνουν πολλές αντιξοότητες που στο τέλος θα τους χωρίσουν. Επίσης σ' αυτό το βιβλίο θα δούμε τον υποτιθέμενο θάνατο του Γκάνταλφ.
Βιβλίο 2ο " Οι Δύο Πύργοι"
Στο πρώτο μισό εξιστορείται η πορεία του Φρόντο και του Σαμ για να φτάσουν στη Μόρντορ και να καταστρέψουν το Δαχτυλίδι, καθώς και η συνάντησή τους με το Γκόλουμ που τους υπόσχεται ότι θα τους βοηθήσει να βρουν το δρόμο. Στο δεύτερο μισό του βιβλίου ο Άραγκορν, ο Λέγκολας (γιος του Θράντουιλ, βασιλιά των Πράσινων Ξωτικών) και οΓκίμλι συναντούν τα Όρκς όπου δίνουν μάχη μαζί τους και βγαίνουν νικητές. Ταυτόχρονα γίνεται επίθεση από τους Έντς στο κάστρο του Σάρουμαν όπου και καταστρέφεται. Επανεμφάνιση του Γκάνταλφ.
Βιβλίο 3ο " Η Επιστροφή του Βασιλιά"
Ο Φρόντο και ο Σαμ κατορθώνουν να φτάσουν στη Μόρντορ και προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο για να καταστρέψουν το Δαχτυλίδι. Το Γκόλουμ τους προδίδει. Φτάνουν στο Βουνό του Χαμού ενώ η υπόλοιπη Συντροφιά μαζί με το στρατό της Γκόντορ παλεύει στην Πύλη της Μόρντορ. Ο Φρόντο χάνει το θάρρος του στην κορυφή του Βουνού του Χαμού. Η μάχη στο κάστρο του Σάουρον είναι μεγάλη και δύσκολη. Φαίνεται πως οι δυνάμεις του σκότους είναι αυτές που τελικά θα νικήσουν. Όμως το Γκόλουμ στη προσπάθειά του να πάρει το Δαχτυλίδι από το χέρι του Φρόντο, του δαγκώνει το δάχτυλο, το οποίο αποχωρίζεται από το χέρι του και πέφτει μέσα στη φωτιά μαζί με το Δαχτυλίδι. Η έκβαση της μάχης αλλάζει, η βασιλεία του Σάουρον χάνεται και ο Γκάνταλφ επιστρέφει θριαμβευτής, αντικαθιστώντας τον προδότη Σάρουμαν. Ο Άραγκορν επιστρέφει στην Γκόντορ και ανακτά το θρόνο του.
